تاریخچه محمودآباد :چه داستانی در پشت پرده این شهر بود؟

در این پست تصمیم گرفتیم که بیاییم و یک نگاهی کلی به شهر محمودآباد مازندران بیندازیم و زیر و بم آن را بررسی کنیم. امروز نوبت تاریخچه محمودآباد است. پس در ادامه با جای دنج همراه باشید. تا به طور خلاصه، به بررسی تاریخچه محمودآباد بپردازیم.

نگاهی کوتاه به تاریخچه محمودآباد

درواقع تاریخه محمودآباد برمی گردد به سال 1307 هجری قمری، یعنی در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار! البته قبل از محمودآباد هم در این منطقه یک محله ای با نام اهلم وجود داشت که الان هم یک روستایی با همین نام در بخش غربی محمودآباد وجود دارد!

همین الان هم روستاهای بخش غرب محمودآباد، اهلمرستاق نامیده می شوند که البته یک کلمه ای برای به کار بردن در نامه های اداری و کارهای دفتری است.

اهلم تا دوران زندیه و افشار، یک منطقه ای بندری به حساب می آمد و پول زیادی را برای این دو سلسله به دست آورد. چون هم منطقه ای برای تجارت بود و هم منطقه ای برای ورود مسافران!

البته روستا اهلم کنونی با دریا فاصله دارد، و این در حالی است که ما در بالاتر گفتیم که اهلم یک منطقه بندری بوده. پس قطعا مکانش فرق میکرده و یا شاید در طی سالیان طولانی، حریمش کوچکتر شده!

اما بعد از آن و در دوران ناصرالدین شاه قاجار، یواش یواش اهلم به کنار رفت و محمودآباد به میان آمد. حتی قبل از ناصرالدین شاه هم این در این منطقه رفت و آمدهای زیادی انجام می شد و آنهم به دلیل مسجد اعظم و حوزه علمیه ای بود که در روستا تلیکسر قرار داشت.

درواقع محمودآباد در ابتدا روستا بود و معروف ترین قسمت این منطقه یک رودخانه ای به نام “چايرود” بود که به دلیل همین رودخانه، محله های زیادی در اطراف آن وجود داشتند.

این محله ها عبارت اند از: “کلاهه، شیربار، نهک کش، تشبندان، پیدسرا، تبرآباد” که تبرآباد به عنوان مرکز آنها شناخته شد. شاید دلیلش هم وجود کارخانه چوب بری بود که در آنجا قرار داشت.

همچنین بخوانید: فرهنگ بومی مازندران

آثار تاریخی محمودآباد

یکی از بخش هایی که مربوط به تاریخچه محمودآباد می شود، آثار تاریخی محمودآباد است. اگر بخواهیم بزرگترین آثار تاریخی محمودآباد را نام ببریم، باید از مسجد و امامزاده ای یاد کنیم که در مدرسه انقلاب کنونی قرار داشت. اگر شما خودتان محمودآبادی باشید، حتما می دانید که کدام امامزاده در این مکان دفن است!

بله! امامزاده قاسم! البته گفته می شود که در آن زمان این امامزاده یک محوطه فوق العاده وسیعی داشت که میزبان چند صد زائر در روز بود که این تعداد از شهرستان آمل و شهرستان های اطراف بودند!

گفته می شد که در همان سالها، بیشتر افراد از سمت پازوار و امیرکلا به این منطقه می آمدند که البته جدای از زیارت، هدف سیاحت هم داشتند که معمولا به کشتی لوچو می پرداختند.

تاریخچه محمودآباد فقط به داشتن یک امامزاده قاسم نیست! همچنین در محمودآباد یک کاروانسرا هم وجود داشت که در آن زمان نامش “کالم سرا” بود که معنی همان کاروانسرا را می داد. ولی چرا در یک شهر کوچکی مثل محمودآباد باید یک کاروانسرا وجود داشته باشد؟

دلیلی که می توان گفت این است که در آن زمان، محمودآباد یک منطقه بین راهی برای مسافرانی بود که قصد سفر به گیلان یا آمل یا تهران یا استرآباد را داشتند. برای همین تصمیم بر این شد که یک کاروانسرا در این منطقه ساخته شود. البته بعدها این کاروانسرا تبدیل به حراست منطقه محمودآباد شد.

همچنین بخوانید: 3 تا از روستاهای اطراف محمودآباد

آیا در محمودآباد، بندر وجود داشت؟

از دیگر داستان هایی که از تاریخچه مخمودآباد می توانیم بگوییم، بندر و مخصوصا راه آهن آن است. شاید اصلا ندانید که در روزگاری در محمودآباد یک راه آهن وجود داشت!

بگذارید از اول شروع کنم. محمودآباد در زمان ناصرالدین شاه، در کنار یک رودخانه ای به نام وقفی رود واقع شده بود و چندین خانوار که تعداد آنها هم کم بودند، در آنجا زندگی می کردند.

مدت کوتاهی گذشت تا اینکه یکی از تجار آن زمان که از قضا رابطه بسیار نزدیکی با درباره ناصرالدین شاه داشت، تصمیم گرفت تا یک بندری در این محله راه اندازی کند. برای همین محمودآباد را از مالکان آن که اهل تلیکسر بودند خریداری کرد! (گفته می شود نام این تاجر “محمد حسن خان امين الضرب” بود)

جدای از این، او یک قطعه زمین دیگری را هم در داخل آهو محله خریداری کرد و یک ساختمان تجاری مسکونی ساخت که متاسفانه امروز خبری از آن نیست!

حاج محمد حتی برای بهره برداری از منابعی که در کوه البرز وجود داشت، یک راه آهن از محمودآباد تا کوه البرز (جنوب آمل) کشید. حالا محمودآباد تبدیل به یکی از پر رونق ترین شهرهای مازندران و یا حتی ایران شده بود؛ و اینجا بود که دشمنان حاج حسن وارد ماجرا شدند.

مالکان دیگر این منطقه، راه آهن را برای تجارت سنتی، ضرر می دانستند و می گفتند که این راه آهن برای چهارپایان خطرناک است. آنها هم با درباره رابطه نزدیکی داشتند و بالاخره بعد از شکایات بسیار، این راه آهن برای همیشه بسته شد!

همچنین بخوانید: 5 تا از بهترین هتل محمودآباد

تاریخچه محمودآباد از قاجاریه تا پهلوی

تاریخچه محمودآباد از زمان قاجاریه تا پهلوی مربوط می شود به دوران ناصرالدین شاه تا رضا شاه پهلوی است. درواقع در این دوران، ایران به دلیل اینکه اصلا در هیچ قسمتی ثبات نداشت، نتوانست پیشرفتی بکند که خوب سازندگی و شهرسازی هم از همان دسته بود.

پیشرفت محمودآباد از سال 1308 شروع شد. در این سال بود که چند شهر از استان مازندران مورد توجه واقع شدند که یکی از آنها همین تبرآباد یا محمودآباد خودمان بود.

نقشه شهر بر روی محمودآباد پیاده شد و سه خیابان برای آن نیز تعیین گردید. محمودآباد به دلیل موقعیت مرکزی که داشت، تبدیل به بخش شماره یک از شهرستان آمل شد.

زمان رضا شاه بود که به جای بخشداری، کارپردازی ایجاد شد و از سال 1312 در محمودآباد رسما کارپردازی شروع به کار کرد. هر کارپردازی از چند بلوک و هر بلوک از چند دِه تشکیل شده بود.

حالا تاریخچه محمودآباد در حال پیشرفت بود. در محمودآباد یک کارخانه مدرن شالیکوبی ساخته شده بود که در شمال ایران، فقط سه نمونه از آن وجود داشت؛ دو تا در مازندران (محمودآباد و شاهی یا همان قائمشهر امروزی) و رشت.

جدا از این موارد، اتفاقات زیاد دیگری هم برای پیشرفت محمودآباد عملی شد. ایجاد جنگلبانی، مرزبانی، ایجاد کارخانه برق برای روشنایی شهر، ایجاد دفتر املاک اداره طرق و …