توسط ابوالفضل قلی نژاد 
سلام خدمت همه شما کاربران عزیز. امروز ما تصمیم گرفتیم تا درباره ضرب المثل مازندرانی با معنی کمی با همدیگر صحبت کنیم و شما را بیشتر با فرهنگ بومی مازندران آشنا سازیم.
البته همانطور که می دانید، اصالت مازندران خیلی بیشتر از این حرفاست و ضرب المثل مازندرانی فقط شاید یک درصد از این اصالت باشد! باز هم تاکید میکنم؛ شاید!
در ادامه با جای دنج همراه باشید تا کامل به بررسی این ضرب المثل های مازندرانی قدیمی بپردازیم!
بررسی ضرب المثل مازندرانی با معنی
همانطور که می دانید همه شهرها و استان های ایران ضرب المثل های خاص خود را دارند؛ ولی ما بیشتر این ضرب المثلها را به زبان فارسی می دانیم تا زبان بومی خودمان. برای همین ما امروز قصد داریم تا ضرب المثل های مازندرانی با معنی را برای شما معرفی کنیم؛ البته با معنی!
ما سعی کردیم تا یک مقاله ای جامع برای شما بنویسیم که حداکثر ضرب المثل مازندرانی در آن وجود داشته باشد. پس اگر شما ضرب المثلی در ذهن شما است که در این پست ذکر نشده، در کامنت ها برای ما بفرستید تا در سریعترین زمان ممکن در سایت درج شود!
همچنین بخوانید: رسم و رسوم عروسی در مازندران
1. ﺁﺩِم ﺩل ﺧِﺶ ﺑﻮﺋﻪ، ﺧِﻨﻪ ﮐِﻠﯽ ﭘﺸﺖ ﺑﻮﺋﻪ
معنی ضرب المثل
دل آدم خوش باشد؛ حالا می خواهد خانه اش در پشت مرغداری باشد!
منظور از پشت مرغداری، یک زندگی ساده و خانه درویشی است.
معنی کلمات
خِش بوئه = خوش باشد.
خنه = خانه
کِلی = در اینجا به معنی مرغداری است؛ معنی های دیگری هم دارد!
2. ﺁﺩِﻡ ﺑﯽ ﻣﺎﺭ ﻭ ﺧﺎﺧﺮ ﺗﻮﻧّﻪ ﺩَﻭِّﻩ، ﺑﯽ ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﻧﺘﻮﻧﺪﻩ
معنی ضرب المثل مازندرانی
آدم میتونه بدون خواهر و مادر زندگی کنه؛ ولی بدون همسایه خوب زندگی سخت میشود!
معنی کلمات
بی = بدونِ
مار = مادر
خاخر = خواهر
تونه دوه = میتونه باشه
3. ﺁﺩﻡ ﺧﺎﺭِﻩ ﺷِﻪ محله ﺳﺮ ﺷﺎﻝ ﺑﻮﺷﻪ، ﺗﺎ ﻣﺮﺩِﻡ محله ﺳﺮﺷﯿﺮ
معنی ضرب المثل
انسان داخل روستا یا محل خودش شغال باشد خیلی بهتر از این است که داخل محل غریبه ادای شیر را در بیاورد!
معنی کلمات
شال = شغال
4. آبرو رِه بِز ناینه که وِنه دِم هوائه
معنی ضرب المثل
معادل این ضرب المثل مازندرانی به فارسی هم اینگونه است: “بز اگه آبرو داشت، دمش بالا نبود”
معنی کلمات هم که دیگه معلومه؛
5. آسيه گو دوش نيه گِنه زمين تپه چاله دارنه
معنی ضرب المثل
آسیه دوشیدن گاو را بلد نیست، بعد میگه زمین تپه چاله دارد!
بیشتر برای مواقعی به کار می رود که کسی کاری را بلد نیست و برای انجام ندادنش بهونه می آورد.
معنی کلمات
گو دوش = دوشیدن گاو
گنه = میگوید
6. آدِم عجول یا چاه کَفِنِه یا چلّو
معنی ضرب المثل
این ضرب المثل مازندرانی به این معنی است که اگر انسان عجله کند، یا داخل چاه می افتد یا چاه پر آب!
معنی کلمات
کَفِنِه = می افتد یا همان پرت می شود
چلّو = چاه پر آب. بعضی ها به آسیاب بادی هم چلو میگویند.
7. اَتا اسپیج وِسِه اَتا دواج رِه تَش نَزِنِنه
معنی ضرب المثل
به خاطر یک عدد کک، یه لحاف را آتیش نمیزنند.
درواقع معادل همان ضرب المثل مازنی “برای یک بی نمار در مسجد را نمی بندند” می باشد.
معنی کلمات:
اَتّا = یک عدد
اسپیج = کَک
دواج = لحاف
تَش = آتش
8. خِدا دیر گیرنه اما شیرِ گیرنه
معنی ضرب المثل مازندرانی
خدا دیر به حساب بندگانش بررسی میکند؛ ولی سخت و منصفانه بررسی میکند!
معنی کلمات هم مشخص است. نیاز به توضیح نیست!
9. ﺁﺳﻤﻮﻥ ﻭِﻧﻪ ﻻ ﻫﺴّﻪ، ﺯﻣﯿﻦ ﻭِﻧﻪ ﺯﯾﺮﺍﻧﺪﺍﺯ
معنی ضرب المثل
آسمون برایش مثل لحاف می باشد و زمین برایش به مانند زیرانداز
معنی کلمات
لا = لحاف
10. آبکش جری رِه گِنه د سولاخه
این ضرب المثل مازندرانی در واقع معادل ضرب المثل فارسی “دیگ به دیگ میگوید روت سیاه” است.
معنی کلمات
جری = آفتابه
11. اتا دست دِله، مگه چندتا هندونه جا گیرنه
معنی ضرب المثل
داخل یک دست، مگر چند تا هندوانه جا می گیرد؟
به کسایی که میخواهند چند مسئولیت را با هم قبول کنند، این جمله گفته می شود.
معنی کلمات
دِله = داخلِ
12. اسب هِدائه خر بئیته خِشالی پَر بئیته
معنی ضرب المثل
معادل فارسی اینگونه می شود که اسبش را داد و در عوض خر گرفت و باز هم از اینکاری که انجام داد خوشحاله!
معنی کلمات
هدائه = واگذار کرد
بئیته = گرفت
خشالی = خوشحالی
13. اتا گَپ زَنِه که خر رِه خنده گیرنه ، بامِشی رِه سِما
معنی ضرب المثل مازندرانی خنده دار
یک حرفی میزند که خر را می خنداند و گربه را میرقصاند.
وقتی که کسی حرفهای بی ربط و بی معنی می زند، از این ضرب المثل محلی مازندرانی با معنی استفاده میشود.
معنی کلمات
گَپ = صحبت، گپ و گفتگو
بامِشی = گربه
سِما = رقص مازندرانی
14. ﺁﺵ ﮐﻪ ﺟﺎ دَﮐِﺮﺩ ﺑﻮﺋﻪ، ﻫﻤﻪ ﻭَﺭِ اَﻧﮕﻮﺱ ﺯﻧّﻨﻪ
معنی ضرب المثل
آش که داخل ظرف ریخته و آماده باشد، همه آن را انگشت میزنند تا بخورند.
معمولا این ضرب المثل را دخترانی میگویند که آرایش زیاد می کنند.
معنی کلمات
دَکِرد = ریخته
اَنگوس = انگشت
15. آدِمِ پِر اتا دفعه میرنه
معنی ضرب المثل
پدر آم فقط یک بار میمیرد.
معنی برعکس ضرب المثل “شتر فقط یکبار دم در خونه میخوابه” را میدهد.
معنی کلمات
پِر = پدر
میرنه = میمیرد
16. اين اِسبه مِرغِنه سيو كِرك شِنه
معنی ضرب المثل
این ضرب المثل مازندرانی به این معنی است که این تخم مرغ سفید از یک مرغ سیاه است.
معمولا درباره قدردانی از زحمات پدر و مادر استفاده می شود و یا موارد مشابه این موضوع.
معنی کلمات
اسبِه = سفید
مِرغِنِه = تخم مرغ
سیو = سیاه
کِرک = مرغ
شِنه = یک کلمه برای انتقال مالکیت است که در این ضرب المثل مازندرانی کوتاه می شود “برای مرغ سیاه”.
17. انّه مَر بَخِردِه تا اَفی بیّه
معنی ضرب المثل
اینقدر مار خورد تا اینکه تبدیل به افعی شد.
مواقعی استفاده می شود که مثلا یک فردی اینقدر کار را تکرار کرد تا توانست برای خودش استادی شود! البته بیشتر برای افرادی که دست به کارهای اشتباه می زنند گفته می شود! مثلا دزدی یا استعمال دخانیات و …
معنی کلمات:
مَر = مار
بَخِردِه = خوردن
اَفی = مار افعی
18. اتا چرنِ گوو باعث وونه که همه سرو تن گوئی بووه
معنی ضرب المثل
یک گاوی که اسهال باشد، سر و بدن همه را خراب می کند.
بیشتر در مورد رفیق نااهل گفته می شود. برای همین آن را در دسته بندی ضرب المثل مازندرانی در مورد رفیق هم قرار میدهند.
معنی کلمات
چِرن گو = گاو که اسهال است را اینگونه صدا می کنند
گوئی = مدفوع گاو
19. ﺍﻭ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻧَﺪِﻧِﻪ، ﺗَﺶ ﺑﻪ ﯾﺰﯾﺪ
معنی ضرب المثل
نه به امام آب میدهد و نه به یزید آتش میدهد. دیگر فکر نکنم لازم باشد که توضیح دهم!
معنی کلمات
او = آب
تَش = آتش
20. آدم وِشنا، تیرنگ خو وینه
معنی ضرب المثل
این ضرب المثل مازندرانی به این معنی است که آدم گرسنه، خواب قرقاول رو میبیند.
معنی کلمات
وِشنا = گرسنه
تیرنگ = قرقاول
خو وینه = خواب دیدن
21. بامِشي دست، گوشت جا نرسنه گنه بو دنه
معنی ضرب المثل
دست گربه به گوشت نمی رسد، میگوید که گوشت بو می دهد.
22. اَمساله میچکا خوانه پارساله میچکا رِه جیک جیک یاد هِده
معنی ضرب المثل
گنجشک امسال می خواد به کنجشک پارسال جیک جیک کردن یاد بده.
معنی کلمات
میچکا = گنجشک
23. اسب، دوویه پِشتی شِه جو رِه زیاد کِنِه
معنی ضرب المثل
اگر بخواهیم این ضرب المثل مازندرانی با معنی فارسی روان شود، اینگونه می شود که اسب با دویدن، جو خود را زیادتر میکند.
بیشتر به منظور داشتن پشت کار و تلاش است.
24. ﺍﺗّﺎ ﺷِﻔﺘﻪ، ﺍﺗّﺎ ﻣَﻠﻪ رِه ﻭَﺳّﻪ
معنی ضرب المثل
یک آدم خنگ، برای از بین بردن یک محل کافیه!
معنی کلمه
شفته = خنگ
وَسه = کافیه
25. آش لَوِه سَر مزه دارنه زن نومزه سر
معنی ضرب المثل
آش را سر قابلمه بخوری مزه دارد، زن گرفتن هم دوران نامزدی جذابیت بیشتری دارد.
معنی کلمات:
لَوه = قابلمه
نومزه = نامزد یا نامزدی
26. وِشنا ره خِرِش نوینه ، خوئِن ره بالش
معنی ضرب المثل
معنی این ضرب المثل مازندرانی اینگونه است که آدمی که گرسنه است، بودن یا نبودن خورشت برایش مهم نیست و آدمی که خواب دارد هم بدون بالشت می خوابد.
معنی کلمات
وِشنا = گرسنه
خِرِش = خورشت
نوینه = نمی بیند. البته در اینجا به معنی این است که “برایش مهم نیست”
خوئن = اشاره به خواب داشتن یک فرد است. به انسانی که خواب دارد میگویند خوئن.
27. ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻭ ﻭﺍﺭﺵ، ﺷﺎﻝِ ﻋﺮﻭﺳﯿﻪ
معنی ضرب المثل
آفتاب و باران با همدیگه، نشانه این است که عروسی شغال است. این ضرب المثل به زبان مازندرانی برای افراد فرصت طلب استفاده می شود.
معنی کلمات
وارش = باران
شال = شغال
28. اتا بامِشی خامی که گَل بَخِره
معنی ضرب المثل
یک گربه ای نیاز داریم که موش را شکار کند. (موش بخورد)
به این معنی است که یه آدمی نیاز داریم که کار درست باشد و کارش را درست انجام دهد.
معنی کلمات
گَل = موش
خامی = میخواهیم، لازم داریم
بَخِره = بخورد
29. پیش دَکِتی پِشت سر رِه هم هارِش
معنی ضرب المثل
اگر جلو زدی (موفق شدی) به پشت سر هم یه نگاهی بینداز. به این معنی که اگر یک روزی به جایی رسیدی، یادت باشه از کجا شروع کردی.
معنی کلمات
هارِش = نگاه کن
30. ﺍَﺵ ﺭِه ﻭَﺭْﻑِ ﺭﻭﺯ ﮐﺸِﻨﻨّﻪ
معنی ضرب المثل مازندرانی
خرس را در روز برفی شکار می کنند (میکشند).
به این موضوع اشاره دارد که هر چیزی زمان و مکان خودش را دارد.
معنی کلمات
اَش = خرس
وَرف = برف
کِشِننّه = می کشند
این هم از ضرب المثل مازندرانی با معنی! البته تعداد ضرب المثل مازنی با معنی خیلی بیشتر از این موارد است و ما فقط به 30 عدد از آنها اشاره کردیم. اگر متوجه بشیم که شما به این پست علاقمند هستید، حتما تعداد آن را بیشتر می کنیم. پس در کامنتها بگویید که میخواهید این تعداد بیشتر شود یا نه!
منبع: wikiquote.org
