توسط ابوالفضل قلی نژاد 
رسم و رسوم عروسی در مازندران یکی از دیگر از بخش‌های فرهنگ بومی مازندران است. همانطور که در پستهای قبلی هم اشاره کردیم، مازندران یکی از شادترین استان‌های ایران به شمار می‌رود؛ برای همین برای خیلی از شماها سوال بود که در استانی که سراسر شاد و خرم هستند، مراسم عروسی چگونه برگزار می‌شود؟
تمامی مواردی که در زیر به آنها می‌پردازیم، مربوط به عروسی در مازندران قدیم است؛ عروسی‌ها امروزه که همه شبیه به هم هستند!
در ادامه با جای دنج همراه باشید تا به بررسی این سوال بپردازیم…
لیست فهرست‌ها
رسم و رسوم عروسی در مازندران چگونه است؟
ازدواج در هر منطقه ای، وابسته به رسم و رسومات همان منطقه است که مازندران هم رسم‌های خاص خودشان را در عروسی‌ها دارند.
برای مثال در اولین مرحله از رسم عروسی مازندرانی، داماد به خواستگاری عروس نمی‌رود! بلکه یکی از نزدیکان داماد به خواستگاری عروس می‌رود؛ اگر خانواده عروس و خود عروس رضایت دادند، خانواده داماد شیرینی و شامی را تهیه می‌گیرند و برای عروس می‌فرستند.
این فقط یکی از رسم و رسوم عروسی در مازندران بود؛ اگر بخوام مثال بیشتری بزنم می‌توانم به “اره گیرون یا همان بله برون و حناونه شو یا همان حنابندان” اشاره کنم.
همچنین بخوانید: ادبیات بومی مازندران
1. مراسم کیجا وین – اولین مرحله از عروسی در قدیم
همه چیز از اینجا شروع می‌شود. بعضی‌ها به کیجا وین “کیجا اِش” هم می‌گویند. این مراسم قبل از خواستگاری انجام می‌شود. مراسم به این شکل است که مادر شوهر یا یکی از نزدیکان داماد، بعد از اینکه دختر از طرف خانواده داماد تایید شد، به یک بهانه‌ای به خانه عروس می‌روند.
این کار برای این است که مثلا آن نماینده داماد، ببیند که عروس چقدر در کار منزل ماهر است و یا اینکه اخلاق و برخورد آن چطور است؛
2. برج بهیتن (برج گرفتن)
معمولا مازندرانی‌ها وقتی قرار است که دست به کاری مهم بزنند، مثلا برداشت برنج زمینهایشان، پیش یکی از روحانیان مورد اعتماد آن محل می‌روند تا ببینند که آن روز خوش یمن است یا نه! یک چیزی تو مایه‌های استخاره!
این کار در رسم و رسوم عروسی در مازندران بسیار دیده می‌شود؛ مخصوصا در عروسی در قدیم!
همچنین بخوانید: اقوام مازندران
3. اره گیرون در مازندران چگونه است؟
از این مراسم با نام‌های دیگری همچون “بله برون یا شیرینی خوار شو” یاد می‌کنند.
اره گیرون درواقع مراسمی است که عروس را با یک هدیه که معمولا هم انگشتر است، برای داماد نشان می‌کنند؛ بعد از اره گیرون یا همان بله برون، دوران نامزدی شروع می‌شود (مراسم نامزدی هم گرفته می‌شود.)
میزان شیرینی (همان زر و یا مهریه خودمان) در این مراسم مشخص می‌شود.
4. مراسم فامیل سلام در مازندران
بعد از دوران نامزدی، عروس داماد به خانه فامیل‌های درجه یک می‌روند؛ به مانند دایی یا خاله یا عمو و … که عروس و دامادِ جدید خانواده را به آنها معرفی کنند.
بعضی از این فامیل‌ها هم در این مراسم، به عروس و داماد یک شیرینی هدیه می‌دهند؛ این شرینی می‌تواند هر چیزی باشد!
5. رسم جهیزیه در مازندران
یکی دیگر از رسم و رسوم عروسی در دوران قدیم به مانند بقیه استان‌ها، رسم جهیزیه در شمال است؛ ولی رسم جهیزیه در مازندران چگونه است؟
امروزه که نباید تفاوت چندانی با بقیه جاها داشته باشد؛ باید کمر داماد و پدر عروس بشکند تا وسایل موردنیاز را تهیه کنند. ولی در گذشته اینگونه نبود!
رسم جهیزیه در مازندران قدیم، فقط شامل وسایل و تجهیزات مورد نیاز بود؛ البته که عروسی در گذشته وسایل امروزی مانند یخچال و تلویزیون و این چیزها وجود نداشت.
در زمان قدیم، عروس و داماد، تا مدت‌ها در خانه پدر داماد زندگی می‌کردند تا عروس بتواند رسم خانه داری، شوهرداری و بچه داری را از مادرشوهرش یاد بگیرد.
همان وسایل مورد نیاز هم که گفتیم، یک روز قبل از مراسم عروسی، با ساز و آواز، به منزل داماد برده می‌شود.
همچنین بخوانید: ضرب المثل مازندرانی با معنی
6. خرج عروسی
یکی دیگر از مراسمات عروسی در قدیم رسمی بود به نام خرج عروسی که اسم‌هایی دیگر همچون “عاروسی خرج و خرج بار” هم دارد.
در طی انجام این رسم عروسی شمالی ها، وسایلی همچون میوه و شیرینی و برنج و … به عروس داده می‌شود تا از مهمانان مراسم عروسی، پذیرایی کنند؛ این هدایا فقط مخصوص مراسم عروسی است!
7. داماد مار یا بارسری خاله
داماد مار به معنی مادر داماد است. در اصل این زن، مادر اصلی داماد نیست؛ بلکه یک زن معتمد از طرف خانواده داماد است که مسئولیت آن نظارت بر مراسم عروسی است. چون پذیرایی مراسم عروسی، هر چیزی که باشد (خوب یا بد) به اسم خانواده داماد در می‌رود.
البته از طرف خانواده عروس هم یک زنی به نام عاروس مار انتخاب می‌شود.
8. اوستی برش
رسیدیم به نهمین بخش از رسم و رسوم عروسی در مازندران یعنی اوستی برش! در این مراسم معمولا چند قواره پارچه برای دوختن لحاف و تشک به عروس هدیه داده می‌شود.
در حین قیچی زدن این پارچه جهت دوختن لحاف و تشک، بقیه افرادی در آن اتاق حضور دارند، مبلغی را جهت شیرینی بر روی پارچه می‌گذارند.
همچنین بخوانید: آداب و رسوم مردم مازندران در عید نوروز
9. خمیر او دینگوئن
او به معنی آب و دینگوئن به معنی انداختن یا قرار دادن است. به این شکل که مادر عروس، چند روز قبل از عروسی، یک روز را اختصاص می‌دهد جهت درست کردن خمیر و پختن نان!
این نان‌ها خیلی بزرگتر از نان‌هایی هستند که از نانوایی می‌خرید؛ معمولا هم با نام “گت نون” که معنی نان بزرگ را می‌دهد شناخته می‌شود.
10. خور کر یا خور کان کیست؟
خور کر نام یک مراسم نیست! نام یک فردی (اکثر وقتها زن انتخاب می‌شود) است که به خانه‌های مردم آن محله می‌رود و آنها را به عروسی که در پیش دارند، دعوت می‌کند.
اگر زن انتخاب شود، صبح برای این کار می‌روند؛ چون معمولا مردهای خانواده صبح‌ها به سرکار می‌روند و اگر مرد انتخاب شود، غروب این کار انجام می‌شود؛ چون مردهای خانواده از کار برمی‌گردند.
11. مجمه عروسی مازندرانی
مراسم مجمه برون مازندران که معمولا با نام “مجمه وری” شناخته می‌شود مخصوص عروسی مازندرانی سنتی است؛ ولی همچنان به عنوان رسم و رسوم عروسی در مازندران شناخته می‌شود.
خب حالا در مراسم مجمه وری چکار می‌کنند؟ این مراسم برای یک روز قبل از عروسی است. نفش اول این مراسم را زنان برگزار می‌کنند؛
به این شکل که یک سینی بزرگ (همان مجمه) را بر روی سر خودشان می‌گذارند و وسایلی همچون چند کیلو میوه، شیرینی، قند، دستمال کاغذی و یک پاکت به همراه مقداری پول را بر روی آن قرار می‌دهند.
این خانم‌ها، این سینی‌ها را بر سر خودشان می‌گذارند و در داخل آن روستا می‌چرخند و به سمت خانه داماد می‌روند.
12. مراسم چتر سری
چتر سری یکی از زیباترین قسمت‌های عروسی در تاریخچه مازندران است و در حین انجام آرایش عروس برگزار می‌شود.
به این شکل که آرایشگر به خانه عروس می‌آید و قسمتی از موی عروس را می‌زند و افرادی که در آن اتاق حضور دارند، مبلغی را جهت شیرینی روی دامن عروس می‌گذارند.
این مبلغ یا برای عروس است یا برای آرایشگر؛ در اکثر اوقات، بین هر دو نفر تقسیم می‌شود.
13. رسم چرخ سری در مازندران
فکر نمی‌کنم که این رسم همچنان پابرجا باشد؛ معمولا چند روز قبل از عروسی، (حتی تا یک ماه) یک مراسم با مضمون خیاطی برگذار می‌شود. در این مراسم یک خیاط (بعضی وقتها بیشتر) شروع به دوختن لباس عروس و داماد می‌کنند.
علاوه بر خیاط، یک لحاف دوز هم دعوت می‌شود تا لحاف عروس را بدوزد.
به غیر از لباس عروس و داماد، لباس‌های دیگری هم دوخته می‌شود؛ ولی اولویت با عروس و داماد و دوختن لحاف است!
لباس داماد مازندرانی چگونه بود؟
کت، شلوار، جلیقه، پیراهن سفید، کلاه نمدی
لباس عروس مازندرانی چگونه بود؟
کت مخمل، ترمه، پیراهن رنگارنگ، روسری بزرگ گل گلی، چادر سفید، کله پوش. برای اطلاعات بیشتر به پست لباس محلی مازندران مراجعه کنید.
14. داماد بار
داماد بار هم یکی از رسم و رسوم عروسی در مازندران است که صبح روز عروسی برگزار می‌شود. این مراسم توسط خانواده عروس صورت می‌گیرد و معمولا حاوی یک دست لباس کامل برای مراسم عروسی، مراسم استحمام و لوازم سلمانی است؛ بعضی‌ها یک کیف به همراه اسکناس هم داخل این وسایل قرار می‌دهند.
15. مراسم عاروس حموم
مراسم عاروس حموم صبح و یا غروب حناونه شو (حنابندان) برگزار می‌شود.
به این صورت که عروس به همراه دوستان و آشنایان درجه یک، به حمام می‌رود؛ البته یک نماینده از خانواده داماد هم حضور دارد.
16. بازی‌های محلی در شب عروسی
در شب عروسی، برای سرگرم کردن و خوش گذشتن بیشتر به مهمانان، جوانان محل یکسری بازی‌هایی را انجام می‌دهند که همه آنها از سری بازی محلی مازندران است.
معمولا بازی‌های مخصوص برای حنابندان و عروسی، بازی‌هایی همچون “درنه بازی، بورده بورده کا، کشتی لوچو” است.
17. رسم باکِله خورون در عروسی مازندرانی
رسم باکله خورون هم یکی از بخش‌های عروسی در مازندران قدیم است که معنی “باقلا خوردن” را می‌دهد.
از اسم این مراسم معلوم است که قرار است چه اتفاقی بیفتد. البته این مورد را بگویم که این مراسم به عهده خانواده عروس است و تمامی خرج و مخارج این مراسم را هم باید خانواده عروس به دوش بکشد.
18. حناونه شو یا حنابندان چگونه است؟
همانطور که در بالاتر هم گفتیم یکی از رسم و رسوم عروسی در مازندران حناونه شو است.
حناونه شو یک شب قبل از عروسی و در خانه عروس برگزار می‌شود. مهمانان این جشن هم معمولا دختر و پسرهای دم بخت هستند.
حالا نقش داماد چیست؟ داماد باید با تهیه چند مجمه که داخل آن هم باید شیرینی، تنقلات و حنا باشد، به سمت خانه عروس برود.
حالا حنایی که داخل این مجمه قرار دارد را به دست عروس و داماد می‌زنند و هر چه که اضافه آمد را به دست دختر و پسرهای مجرد می‌زنند. اعتقاد دارند که با این کار، بخت آنها باز می‌شود.
19. عاروسی چیست؟
عاروسی همان عروسی خودمان است. صبح روز بعد از حناونه شو، عروس و داماد هر کدام جداگانه، با رقص و پایکوبی به حمام می‌روند و دلاک هم برای آنها باید شیرینی و شربت بیاورد.
بعدازظهر، داماد باید یک اسبی را آماده کند و به همراه نزدیکانش به خانه عروس بروند.
پدر یا برادر عروس، یک تکه نان را به کمر عروس می‌بندد که مثلا اولین فرزندشان پسر باشد.
وقتی که عروس به خانه داماد رسید، داماد برای عروس یک نارنج، سیب یا انار پرت می‌کند و عروس هم باید آن را بگیرد تا با هم بخورند.
بعد پدر داماد هم باید قبل از ورود عروس به خانه، سکه یا یک راس گاو یا گوسفند را به عروس هدیه کند.
حالا عروس وارد خانه داماد می‌شود و اینجا مادر و خواهرهای داماد، شروع به دود کردن اسپند و پخش کردن نقل و نبات می‌کنند. مهمانان هم شام را در خانه داماد می‌گذرانند و سپس خانه داماد را ترک می‌کنند.
20. مراسم زن مار سلام
یکی دیگر از رسم و رسوم عروسی در مازندران مراسم زن مار سلام است. معمولا سه روز بعد از مراسم جشن عروسی مازندرانی ها، عروس و داماد به عنوان سلام به مادر زن، به خانه مادر عروس می‌روند (مادرزن سلام = زن مار سلام).
مادرزن هم آشنایان و فامیلان را برای صرف شام دعوت می‌کند. در این شب، عروس باید دستمال‌های کوچکی را به همراه گلاب آماده کند و آنها را به اهل فامیل هدیه کند. فامیل هم در ازای گرفتن گلاب و دستمال، باید مبلغی را به عروس هدیه کنند.
البته بعضی‌ها، این مراسم را در صبح روز بعد می‌گیرند و پخش گلاب و دستمال، در حین خوردن صبحانه انجام می‌شود.
ازدواج با مازندرانی ها خوب است؟
بعضی وقتها آدم‌ها عاشق یکسری افرادی می‌شوند که از یک استان و منطقه دیگری است؛ حالا اگر به قصد ازدواج باشد، خب قطعا خانواده به دنبال تحقیق درباره آنها می‌رود تا ببینند که وضع اجتماعی، اقتصادی، معنوی و … آنها چگونه است.
درمورد استان‌های دیگر را نمی‌دانم؛ ولی درباره ازدواج با مازندرانی‌ها و رسم و رسوم عروسی در مازندران را می‌توانم به شما بگویم که چگونه است. در ادامه با ما همراه باشید…
ازدواج با دختر شمالی یا پسر شمالی ؟ خوب یا بد؟
- نمی‌شود گفت همه، ولی گروهی از مازندرانی‌ها هستند که بسیار بخشنده و مهربانند. حتی اگر به مراسم عروسی شمالی ها هم دقت کنید، این بخشندگی را می‌بینید.
- مازندرانی‌ها در عشق و محبت، بینظیر هستند و اگر وفاداری شما به آنها اثبات شود، فداکاری از آنها می‌بینید.
- مهمان نوازی هم یکی دیگر از ویژگی مردمان مازندران است؛ حتی بعضی وقتها بیش از حد این اتفاق می‌افتد.
- به نظر می‌رسد که مازندرانی‌ها ضعف مدیریت داشته باشند! پس حتما این مورد را در توافق ازدواج با مازندرانی‌ها به خاطر بسپارید.
- یک ضرب المثل فارسی که “مرغ همسایه برایش غاز است” برای مازندرانی‌ها صدق می‌کند.
- اهل تحقیق و مطالعه هستند! اگر نگاهی به تاریخ بیندازید، می‌بینید که افراد معروف و محبوب زیادی از این اقلیم به میان آمدند.
- مازندرانی‌ها به شدت اهل شعر و شاعری هستند. این مورد را می‌توانید به در آهنگ‌های مازندرانی ببینید.
- مازندرانی‌ها، همیشه یک پشتیبان فوق العاده هستند و از هیچی نمی‌ترسند! این مورد را حتما در ازدواج با مازندرانی‌ها به یاد داشته باشید.
البته این مورد را بدانید که رسم و رسوم عروسی مازندرانی ها، فقط یکی از آداب و رسوم مازندران است و اگر می‌خواهید بیشتر درباره این موضوع بدانید، به پست مربوطه مراجعه کنید.
نظر شما درباره رسم و رسوم عروسی در مازندران چیست؟ شما تا حالا در اینگونه از مراسمات شرکت کردید؟ تا حالا از نزدیک این مراسمات را دیدید؟ شما می‌توانید نظرات خودتان را برای ما بفرستید.
